Een Kairos moment in het leven, zoals rouw, ziekte, een trauma is voor veel mensen een aanleiding te beginnen met yoga. Yoga is een mogelijkheid overprikkeld zijn, depressie, burn-out, vermoeidheid, slapeloosheid, het niet meer kunnen ontspannen of ziekte te verzachten of zelfs op te lossen. Ook in mijn leven is ziekte 35 jaar geleden de aanleiding geweest om yoga te gaan doen. Yoga is echter geen quick fix en yoga is er ook in feite niet voor bedoeld, maar kan wel zo uitwerken. Inmiddels wordt het in de Polyvagaaltheorie van Stephen Porges en door Bessel van der Kolk genoemd als belangrijke lichaamsgerichte invalshoek bij therapie voor trauma. “The body keeps the score”, maar er is een weg eruit.

De yogafilosofie gaat verder. Deze formuleert een  meer universeel antwoord op diepere behoeftes en vragen. Zulke vragen zijn bijvoorbeeld: Is mijn leven echt zo dat ik het overvol stop met dingen doen, of zit er een diepere zin achter mijn bestaan en is er een hoger doel? Wie ben ik achter al mijn gedoe? Wat is de betekenis van mijn ziekte? Wat wil ik betekenen? Zingevings- en betekenisvragen. 

Yoga geeft aanwijzingen en middelen naar een manier van bewust leven, waarin je contact gaat maken met je innerlijke beleving en behoeftes. Het achtvoudig pad van yoga, waarover hieronder meer, geeft je de methoden. Met de oefeningen word je aandachtig en oefen je om in innerlijke stilte en ruimte te komen en te zijn. De eerste oefeningen zijn fysieke houdingen, asana’s, die dusdanig uitwerken, dat je het lichaam daarin en daarna kunt ontspannen. Uiteindelijk oefen je naar kracht, souplesse en stabiliteit, adembeheersing en concentratie, zodat je lang in stilte kunt zitten. Meditatie is een wezenlijk onderdeel.

Door yoga te gaan beoefenen verandert je mindset. Je leert kalm te worden en te observeren. Je leert je in jezelf af te stemmen. En je leert kracht te vinden in jezelf en blij te worden met je (on)mogelijkheden.  Je innerlijk is een rijk landschap aan ervaringen en gevoelens en ze mogen er allemaal zijn.

Wat ook belangrijk is te weten, is dat yoga niet als medicijn of therapie is bedoeld, maar dat het ooit begon in de Indiase bossen waarin Indiase wijzen, de brahmanen,  kennis van de natuur vergaarden en zich afstemden op het geheel, Brahman….

De oorsprong van yoga ligt in het oude India, waar de mensen afhankelijk waren van de natuur waarin ze leefden en waarvan ze afhankelijk waren. Door deze natuur waar te nemen, wisten ze dat mens, kosmos en natuur één waren. Wat daarboven is, is ook beneden en wat buiten is, is ook binnen. De oosterse filosofie plaatst de goddelijke krachten en het universele bewustzijn in de mens en plaatste daarmee het goddelijke in de mens. De wijzen leerden een deel van die natuurlijke krachten te beheersen, vaak met rituelen die je in veel oude culturen ziet. Ze leerden gebruik te maken van natuurlijke bronnen om een gezond en krachtig lichaam te behouden. En ze zagen dat de goddelijke staat van zijn, de grote innerlijke vreugde, bereikt kan worden met  oefeningen en die rituelen. Die werden met discipline, geduld, volharding en liefde gedaan. Uiteindelijk waren mensen in staat tot innerlijke bevrijding. Dit houdt in dat je een eenheid ervaart met alles wat er om en in je aanwezig is. Het één zijn met het hele universum, de staat van verlichting. Langzaamaan ontwikkelde zich in India de Veda’s, de oude filosofie die op schrift werd gesteld. De Veda’s beschrijven zoveel van het universum dat gezegd wordt dat je in geen duizend jaar uitgelezen raakt. Centraal is de vraag die je jezelf stelt: Wat is dat “ik”, dat ik steeds benoem? Wie of wat ben ik? Is er een onderscheid tussen mij en dat wat ik om me heen ervaar of is er eenheid?  En vaak is het precies dat wat je zoekt op dat genoemde kruispunt in het leven, namelijk de eenheid in plaats van het eeuwige gevecht om je bestaan, de ziekte, de moeheid en de beperkingen. De innerlijke rust en alles wat je ervaart er kunt laten zijn.

Centraal in de yogaschriften staan de yogasutra’s van Patanjali. Hij was een geleerde die in korte zinnen, aforismen, het wezenlijke van yoga vervatte. Het is een acht-voudig pad, waarin de stappen van yoga beschreven worden. Leefregels, oefeningen, ontspanning, concentratie en meditatie om uiteindelijk tot verlichting te komen. Een hele weg naar heelheid.

Yoga leert je met moed en mededogen naar jezelf te kijken en een oprechte beleving van jezelf te krijgen. Niet het ideaalbeeld, maar het totaal van je hele zijn. Het is een zoektocht naar en in jezelf, de innerlijke pelgrimsweg. Op jouw tijd en in jouw levensritme. En yoga geeft je daarbij de oude regels en inzichten van eeuwen geleden als handvat en houvast. Maar altijd geldt: jouw innerlijke wijsheid voorop.

De sutra’s van Patanjali

Of Patanjali echt bestaan heeft en de schrijver was van de yoga sutra’s is te betwijfelen. het kan opgesteld zijn door verschillende personen. Maar we hebben nu een document en pad waarin we yoga kunnen beoefenen. Er worden 8 stappen beschreven:

-yama

-niyama

-asana

-pratyahara

-pranayama

-dharana

-dhyana

-samadhi

Yogaoefeningen

Hoe ziet dan die yoga er praktisch gezien uit? In mijn yogalessen leer je aandachtig te oefenen en verken je het lichaam vanuit voelen en ademen. Dit zijn de asana’s, de fysieke houdingen. Je doet deze binnen je eigen mogelijkheden en grenzen. Je houdt steeds rekening met wat je kunt en wilt.

Onder dat fysieke, wat zich het eerst laat zien, zit iets onzichtbaars. Je verbindt namelijk je lichaam met je geest. De betekenis van yoga is “onder het juk brengen” en ook “verbinden”. Door de oefeningen met de adem te verbinden, komt er stilte en ruimte in je geest. Dat heeft een uitwerking op je bewustzijn. Het denken is vaak ik-gericht, ook vaak negatief en vanuit doemscenario’s en volgt patronen. Het denken veroorzaakt vaak lijden. Pijn is voorbij, maar de herinneringen worden herkauwd of gevolgd door verhalen over, waardoor de pijn toch verlengd wordt. Of het denken bijt zich vast in de toekomst met alle scenario’s die je maar kunt voorstellen.

Hoe gedachten een situatie op heel veel verschillende manieren kunnen inkleuren is in dit filmpje mooi zichtbaar gemaakt. https://www.youtube.com/watch?v=uDg2tpqML7g Waarschijnlijk heb je uit je eigen leven voorbeelden te over.

Door yoga-oefeningen wordt de koker van waaruit je de wereld beziet en beoordeelt, ruimer en je gaat letterlijk ruimer, vrijer, opener en liefdevoller leven.

• Yoga begint met zelfkennis. Dat is wat je in de wereld schept met wat je voelt en beleeft. Jij bent uniek en je voegt iets aan de wereld toe.
• Yoga begint met jezelf helemaal en onvoorwaardelijk accepteren. Doorvoel ook de kanten van jezelf die je afwijst. Ook die horen erbij, ze zijn er al.
• Yoga leert liefdevolle compassie met jezelf. Er komt een ander soort beleving dan het oude patroon van controle en sturing.
• Yoga brengt je bij je ware natuur van openheid en vertrouwen.
• Yoga brengt je bij moed. Het vraagt moed om jezelf te ont-moeten.

De vorm van yoga die nu wordt beoefend, is een mix geworden van, als je geluk hebt, Indiase traditie met westerse invloeden. De kern blijft overeind: het hele universum is een groot verbonden geheel. Jij bent deel van dat universum en er is heelheid, volheid en liefde. Door je innerlijk af te stemmen is de ervaring van heelheid en verbinding te ervaren. Dan begint jouw heel worden uit welke klacht je ook maar hebt, ook zelfs als de ziekte of het gebrek chronisch blijkt te zijn. 

Hoe ziet een yogales eruit?

In de les is het eerst belangrijk in het lichaam te komen. Door de voeten stevig op de aarde te zetten, het bekken te ervaren en dan te voelen hoe je staat (de kracht in je wervelkolom), wordt de eerste verbinding met je lichaam gelegd. Door levensgebeurtenissen is het in het hoofd vaak druk en zijn de voeten koud. De aandacht omlaag in het lichaam brengen, laat het beter doorstromen. De volgende stap is de adem. De ademoefeningen geven je verbinding met je levensenergie. Ademoefeningen en pranayama (dit zijn ademoefeningen die werken met de levensenergie) geven een (energetisch) doorstromen van het lichaam.

Yoga als Oefening voor Innerlijke Stilte

Kalm en aandachtig worden door stil te zitten, aandachtig te zijn bij dat wat er op het moment is en bijvoorbeeld de adem te observeren. Dat valt niet mee, want de stem in je hoofd is gewend de overhand te nemen en de regie te bepalen. En er zijn veel activiteiten die leuker lijken dan de vierkante meter van de yogamat in stilte te verkennen.

Zit je eenmaal dan valt de onrust op en de leiding die gedachten nemen. Defusie (losmaken, ontbinden) van die gedachten kun je toepassen door deze innerlijke gedachtenstem een naam te geven, bijvoorbeeld “tante Bep”, de rechter, de perfectionist, de autoriteit. In de ACT-therapie is het een bewezen vorm om gedachten te zien voor wat ze zijn: ze komen en gaan en jij bent niet je gedachten. Jij hebt de regie over je gedachten. Yoga ziet gedachten ook als voorbijgaand en je leert je er niet aan te hechten. Het is een kwestie van geduldig te blijven oefenen en de resultaten zijn zoals door veel mensen ervaren wordt: meer rust, focus en balans.

Een keer in de drie weken kun je mee mediteren. We combineren yoga-oefeningen, zodat het lichaam voorbereid wordt op stilzitten, met een ontspanningsoefening of yoga nidra en we sluiten af met een meditatie, visualisatie of mindfulnessoefening. Het zijn prachtige avonden, waar je als een heel ander mens na afloop naar buiten stapt.

Yoga nidra

Een speciale meditatieve vorm van yoga is yoga nidra. De eerste kennismaking had ik in India en leerde daar de eerste beginselen. Het is de vorm van yoga, waarbij het lichaam slaapt en de geest wakker blijft. Gedurende de hele sessie lig je stil en volgt de instructies. Je neemt van tevoren een innerlijk besluit. Dat heet een sankalpa. Je zegt bijvoorbeeld in en tegen jezelf: “Ik ben gelukkig en compleet”. Dat positieve besluit herhaal je in stilte drie keer en dan beginnen de instructies met je aandachtig door het lichaam te leiden, met ademoefeningen en visualisaties. Als je yoga nidra veelvuldig oefent merk je op een gegeven moment dat je oude patronen en opvattingen, ongemakken en instellingen ongemerkt los hebt gelaten en dat je nieuwe structuren krijgt. De sankalpa met de oefeningen brengen ongekende veranderingen teweeg. Een podcast die ik veel heb gevolgd is van Karen Brody op https://www.soundstrue.com/pages/daringtorest-yoganidrameditations

Yoga nidra is een van de nieuwere hypes in yogaland, maar uit ervaring kan ik zeggen dat het waarschijnlijk ook komt, omdat het diepgaand werkt, echt ontspant en je verandert. Het is een innerlijke reset naar heelheid, voorbij angst en beperkingen van welke aard ook. 

Hatha Yoga en meer.

Bij Yogapraktijk De Adempauze in Dreumel ervaar je yoga zoals yoga bedoeld is. Ik geef les vanuit een Indiase traditie. Geleerd bij de Saswitha Opleiding voor Yoga en Wijsbegeerte. Later aangevuld met yogabijscholingen, zingevingstherapie bij de Academie voor Geesteswetenschappen in Utrecht en de yoga opleiding bij William Yang in Nijmegen, waar ik het begin leerde van de weg van moed en mededogen. De laatste opleiding is gericht om les te geven aan mensen met kanker. Inmiddels vervang ik dat door leven met ernsitge ziekten. Bij Anneke Sips volgde ik meerdere keren yogtherapie, een sprong in eigen diepe trauma’s en het weer boven komen. Daarin is de kern ook dat je jezelf leert kennen, het zenuwstelsel tot rust leert te brengen en alle delen van jezelf, ook de moeilijke en verdrietige, aankijkt. Deze manier en vanuit eigen ervaring bracht me ertoe zowel mensen met ernstige ziekten als mensen die traumatische ervaringen willen verwerken yoga te geven. Daarbij is het “bij de pijn” aanwezig zijn van groot belang, naast veiligheid en empathie.

Yoga is dus geen sport, maar een manier van leven. Je leert houdingen, ademen en bij jezelf thuis te komen. Je leert verdieping en waarachtig naar jezelf te luisteren. De fysieke oefeningen zijn niet het doel, maar een middel, waarbij het belangrijk is dat je je grenzen respecteert en niet hoever je in een houding komt. Soms vertel ik iets over de achtergrond van yoga of een oefening, maar het belangrijkste is wat jij zelf ervaart en dat steeds weer afstemt met en in jezelf. En dat is een weg die ik graag op ga met jou en alle anderen in mijn lessen. 

Yantra

Een bijzondere vorm van yoga is het tekenen en schilderen van yantra’s. Samen met Irma Jaspers-van Dijk heb ik er een yogaboek over geschreven. De titel is: “Yantra, een gestolde kosmische energie in vorm en kleur“. Het is een naslag werk en daarnaast een praktisch werkboek. Je kunt er zelf mee aan de slag en je leert er veel over jezelf en anderen van onder andere door de numerologie. Het maken van een yantra brengt je in de geheimen en de prachtige wereld van de kosmos, de planeten, astrologie en numerologie. Je leert wat jouw geboortedatum aan blauwdruk energie aan je heeft meegegeven en hoe je van die energie gebruik kunt maken.

Yantra komt uit de tantra en vormt samen met mantra een unieke manier om al schilderend naar verstilling te komen.

Ervaringen van cursisten.

Cursisten in mijn praktijk zeggen:

“Astrid, nooit geweten van tevoren dat ik zo moe was, maar nu voel ik me een stuk beter”.

“Ik pas yoga toe op de stoel bij de tandarts. Kan er bijna in slaap vallen”.

“Van jou heb ik geleerd dat als ik hyperventileer, ik toch veel hooi op mijn vork heb en dat er niks mis is met me. De adem is mijn richtingaanwijzer geworden.”

“Ik kan nu eindelijk eens mijn gedachten zien als van voorbijgaande aard en het wordt soms al stiller in mezelf”.

“Het ene uur yoga in de week neemt niemand me meer af”.

“Yantra schilderen leert me dingen over mijzelf en mijn omgeving die ik anders niet snel had ontdekt”. 

Grofweg kun je zeggen dat er twee soorten yoga zijn.
De eerste vorm is de populaire yoga bij een sportschool of een studio waarin de insteek fysieke beoefening van yoga is. En er zijn daarin talloze vormen van yoga. Je kunt kiezen uit trends en hippe vormen: hatha yoga, yin yoga, restorative yoga, power-yoga, vinyasa yoga, yoga met dieren, met of zonder yogamat, binnen of buiten, in de natuur op het gras, in de uiterwaarden of aan het strandje van de Waal, yoga op muziek of in stilte.

Men noemt het yoga doordat de nadruk ligt op de bekende  lichaamsoefeningen, zoals de zonnegroet, hondhouding, kaars. Het zijn de yoga poses of asana’s. Vaak, maar niet eens altijd, is er een combinatie met ademoefeningen en een ontspanning na afloop. Het lichaam wordt soepel en krachtig en er is op zijn minst een beleving van ontspanning. Deze vorm bestaat uit drie of vier onderdelen van het totale pad van yoga. Het pad van yoga bestaat uit acht stappen en had en heeft een ander doel. In dit uur tot een vorm van rust komen is belangrijk en mooi. De basis in al die verscheidenheid blijft de hatha yoga.

De andere vorm van yoga kun je vinden bij een yogadocent voor wie yoga een leefstijl is en die vaak een langdurig pad van beoefening is gegaan of (daarbij) een erkende beroepsopleiding heeft gevolgd. Ik heb mijn opleiding vier jaar en meer gevolgd bij Saswitha (www.yoga-saswitha.nl) en bij andere gerenommeerde opleidingen in binnen- en buitenland. Yoga is voor mij een manier van leven geworden. Het achtvoudig pad van yoga, zoals lang geleden beschreven is door Patanjali, is daarbij de leidraad. In die vorm is yoga bedoeld als middel om voorbij de beperkingen van het ego te komen en voorbij de drukte en het gedoe van de dag. De vraag die je erbij onderzoekt is: “Wie of wat ben ik nu echt?”. Ben ik die drukke doener, die van de ene naar de andere activiteit schiet of is er “iets” meer?

Ik zie je graag in een van mijn groepslessen live, online of in een privéles.